اگر به دنبال اطلاعاتی درباره پسماندهای زیستی خطرناک هستید، احتمالاً این پرسش‌ها برایتان پیش آمده است:
- آیا هر نوع پسماند تولیدشده در مراکز درمانی به‌طور خودکار پسماند پزشکی محسوب می‌شود؟
- تفاوت میان پسماند زیستی خطرناک و سایر انواع پسماند پزشکی چیست؟
- آیا همه این پسماندها باید به یک شیوه دفع شوند؟
پاسخ کوتاه این است: خیر. پسماند پزشکی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود که هرکدام شرایط خاصی برای دفع دارند. در ادامه، به معرفی انواع پسماندهای زیستی خطرناک و نکات کلیدی در مدیریت آن‌ها می‌پردازیم.
انواع پسماندهای زیستی خطرناک
پسماند آناتومیکی:
این دسته شامل بافت‌ها، اندام‌ها و نمونه‌های بیولوژیکی است که در حین فرآیندهای جراحی یا آزمایشگاهی برداشته شده‌اند و ممکن است حاوی عوامل بیماری‌زا باشند.
پسماند حیوانی:
بقایای حیوانات، بافت‌ها و مایعات بدن آن‌ها که ممکن است ناقل عوامل بیماری‌زا باشند، در این دسته قرار می‌گیرند.
پسماند آزمایشگاهی:
این نوع شامل کشت‌های میکروبی، باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر میکروارگانیسم‌هایی است که می‌توانند منجر به بیماری شوند.
پسماند عفونی:
هر نوع زباله‌ای که شامل خون، فرآورده‌های خونی یا مواد آلوده به عوامل عفونی باشد، مانند گازهای استریل مصرف‌شده، دستکش‌های آلوده و ترشحات بدن.
پسماند تیز و برنده:
این دسته نه‌تنها شامل سرنگ‌ها و سوزن‌های پزشکی می‌شود، بلکه تیغ‌های جراحی، تیغ‌های اصلاح، شیشه‌های شکسته و سایر ابزارهای برنده را نیز دربرمی‌گیرد.
پسماند جامد آلوده:
پانسمان‌های آلوده، باندهای پزشکی استفاده‌شده، لباس‌های یک‌بارمصرف و سایر زباله‌هایی که در تماس با مایعات بدن بوده‌اند.
داروها و مواد شیمیایی:
شامل داروهای منقضی‌شده، مواد شیمیایی خطرناک مانند داروهای شیمی‌درمانی و سایر مواد که می‌توانند اثرات زیان‌باری بر سلامت داشته باشند.
اهمیت تفکیک صحیح پسماندهای زیستی خطرناک
عدم تفکیک صحیح این پسماندها می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های دفع و خطرات زیست‌محیطی و بهداشتی شود. تفکیک درست، علاوه بر کاهش حجم پسماندهای پرخطر، امکان بازیافت برخی از زباله‌ها را نیز فراهم می‌کند.
پسماند مایع در برابر پسماند جامد زیستی خطرناک
پسماند زیستی خطرناک می‌تواند به دو گروه اصلی تقسیم شود: جامد و مایع.
- پسماند مایع شامل خون، مایعات بدن، محیط‌های کشت سلولی و سایر مایعات آلوده است.
- پسماند جامد شامل هرگونه ماده جامد آلوده به عوامل عفونی، مانند باندهای آلوده و سرنگ‌های مصرف‌شده است.
چالش مدیریت پسماندهای تیز و برنده
ابزارهای تیز و برنده مانند سوزن‌ها، تیغ‌ها و سرنگ‌ها باید در ظروف مخصوصی قرار گیرند تا از آسیب‌های احتمالی و انتقال عفونت جلوگیری شود. این زباله‌ها نباید در سطل‌های زباله عمومی رها شوند.
سطوح ایمنی زیستی
برای مدیریت صحیح پسماندهای زیستی، آن‌ها بر اساس میزان خطر در چهار سطح دسته‌بندی می‌شوند:
- سطح ۱: شامل عوامل کم‌خطر مانند برخی از گونه‌های E. coli.
- سطح ۲: شامل عوامل بیماری‌زا که از طریق تماس مستقیم منتقل می‌شوند، مانند ویروس هپاتیت B و HIV.
- سطح ۳: عوامل بیماری‌زایی که از طریق هوا منتقل می‌شوند، مانند سل.
- سطح ۴: عوامل بسیار خطرناک که درمانی برای آن‌ها وجود ندارد، مانند ویروس ابولا.
نتیجه‌گیری
تفکیک و دفع صحیح پسماندهای زیستی خطرناک، علاوه بر حفظ سلامت محیط زیست و جلوگیری از انتقال بیماری‌ها، به کاهش هزینه‌های دفع نیز کمک می‌کند. با رعایت اصول مدیریت پسماند، می‌توان خطرات ناشی از این مواد را به حداقل رساند.