بیمارستانها بر اساس حجم و نوع زبالههای پزشکی تولیدی، گزینههای مختلفی برای دفع این زبالهها دارند. برخی از بیمارستانها امکان پردازش و دفع زبالهها را در محل دارند، در حالی که برخی دیگر نیاز به انتقال زباله به مکانهای دفع دارند. با این حال، قبل از انتقال برخی از زبالههای پزشکی، باید آنها را به روشهای خاصی پردازش کرد تا خطرات عفونی آنها کاهش یابد.
روشهای پردازش زباله: اتوکلاو در مقابل سوزاندن
دو روش رایج برای دفع زبالههای پزشکی در بیمارستانها شامل سوزاندن (Incineration) و اتوکلاو (Autoclaving) است. هر یک از این روشها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و انتخاب بین آنها به نوع زباله پزشکی بستگی دارد.
سوزاندن زبالههای پزشکی
سوزاندن فرآیندی است که زبالههای پزشکی را در یک محیط کنترلشده میسوزاند. برخی از بیمارستانها دارای تجهیزات سوزاندن زباله در محل هستند، اما برخی دیگر این امکان را ندارند و زبالههای خود را به مراکز ویژه دفع زباله انتقال میدهند.
این روش باعث کاهش حجم زبالهها شده و خطرات عفونتزایی آنها را از بین میبرد. البته، برخی از قوانین و مقررات محیطزیستی ممکن است محدودیتهایی برای استفاده از این روش اعمال کنند.
اتوکلاو و استریلسازی با بخار
اتوکلاو فرآیندی است که با استفاده از بخار تحت فشار، زبالههای پزشکی را استریل کرده و میکروارگانیسمهای آنها را از بین میبرد. این روش معمولاً برای استریلسازی ابزارهای پزشکی و زبالههایی مانند سرنگها و وسایل تیز به کار میرود.
حجم اتوکلاوها در بیمارستانها میتواند از ۱۰۰ لیتر تا بیش از ۴۰۰۰ لیتر متغیر باشد. این روش به دلیل کاهش اثرات زیستمحیطی، در بسیاری از بیمارستانها ترجیح داده میشود.
سایر روشهای پردازش زبالههای پزشکی
بسته به نوع زباله، روشهای دیگری نیز برای پردازش و دفع آنها وجود دارد:
- روش شیمیایی: برای از بین بردن آلودگیهای موجود در زبالههای مایع و شیمیایی، معمولاً در آزمایشگاهها استفاده میشود.
- پرتوافکنی (Microwaving): برای ضدعفونی کردن زبالههای عفونی و وسایل تیز کاربرد دارد.
- پردازش حرارتی: عمدتاً برای زبالههای عفونی و وسایل تیز استفاده میشود، اما برای زبالههای پاتولوژیک توصیه نمیشود.
تفکیک زبالههای بیمارستانی
تفکیک صحیح زبالههای پزشکی نقش مهمی در کاهش خطرات زیستمحیطی و بهداشتی دارد. بر اساس مقررات، زبالههای بیمارستانی باید در دستههای مشخصی مانند زبالههای عفونی، زیستپزشکی، دارویی، و پاتولوژیک تفکیک شوند.
سازمانهای زیستمحیطی دستورالعملهای دقیقی برای مدیریت زبالههای بیمارستانی ارائه کردهاند. این دستورالعملها شامل رعایت استانداردهای انتشار گازهای آلاینده و اجرای شیوههای بهینه برای کاهش آلودگی محیطزیست است.
مدیریت زبالههای بالینی (Clinical Waste) چیست؟
اصطلاح “زبالههای بالینی” ممکن است در محیطهای درمانی رایج باشد، اما تعریف دقیقی در سیستمهای مدیریت زباله ندارد. زبالههای پزشکی، زیستپزشکی، و خطرناک شامل تمامی زبالههای جامد و مایع آلوده به خون، مایعات بدن یا سایر مواد عفونی هستند، اما اصطلاح “زباله بالینی” تعریف مشخصی در این دستهبندیها ندارد.
مدیریت زبالههای خطرناک: رویکرد جامع از تولید تا دفع
تولیدکنندگان زبالههای خطرناک (از کلینیکهای کوچک تا بیمارستانهای بزرگ) موظف به رعایت مقررات مشخصی هستند. دستهبندی این تولیدکنندگان بر اساس میزان زباله تولیدی شامل موارد زیر است:
- تولیدکنندگان با حجم کم (VSQGs)
- تولیدکنندگان با حجم متوسط (SQGs)
- تولیدکنندگان با حجم زیاد (LQGs)
تمامی این گروهها موظف به رعایت استانداردهای خاص برای دفع زبالههای خطرناک هستند. تخطی از این قوانین میتواند منجر به جریمههای سنگین شود.
راهکارهای مقرونبهصرفه برای مدیریت زبالههای بیمارستانی
مدیریت بهینه زبالههای پزشکی نه تنها هزینههای بیمارستان را کاهش میدهد، بلکه از کارکنان حفاظت کرده و محیطی پاکتر ایجاد میکند. برخی از اقدامات مؤثر در این زمینه شامل موارد زیر است:
دفع ایمن وسایل تیز و سرنگها
مدیریت صحیح زبالههای پاتولوژیک و دارویی
بازیافت زبالههای پزشکی در صورت امکان
برگزاری دورههای آموزشی برای کارکنان بیمارستان
بهینهسازی روشهای تفکیک و کاهش حجم زبالهها
جمعبندی
مدیریت صحیح زبالههای پزشکی نقش مهمی در کاهش هزینهها، افزایش ایمنی کارکنان و حفاظت از محیطزیست دارد. بیمارستانها میتوانند از روشهای مختلفی مانند سوزاندن، اتوکلاو، روشهای شیمیایی و پرتوافکنی برای پردازش و دفع زبالههای خود استفاده کنند. همچنین، اجرای دقیق قوانین و تفکیک صحیح زبالهها میتواند به بهینهسازی سیستم دفع زبالههای پزشکی کمک کند.